PSA Testi Nedir ve Ne Zaman Yapılmalıdır?

Prostat kanseri, erkeklerde en sık görülen kanser türlerinden biridir. Erken teşhis, tedavinin başarılı olmasında kritik bir rol oynar. Bu yazımızda, PSA testi hakkında merak edilenleri detaylı bir şekilde ele alacağız.

PSA Testi Nedir?

PSA (Prostat Spesifik Antijen), prostat bezinde üretilen bir proteindir. Bu proteinin kandaki seviyesi, PSA testi ile ölçülür. Normalde kanda az miktarda PSA bulunur. Ancak prostatta bir sorun varsa kandaki PSA seviyesi yükselebilir.

PSA Testi Neden Yapılır?

PSA testi, temel olarak prostat kanseri riskini değerlendirmek ve erken teşhis koymak için yapılır. Prostat kanseri, erkeklerde sık görülen bir kanser türüdür ve erken evrelerde belirti vermez. PSA testi sayesinde, kanser henüz belirti göstermeden tespit edilebilir ve tedavi şansı artırılabilir.

• Prostat Kanseri Taraması: 50 yaş üstü erkeklerde prostat kanseri riskini değerlendirmek için kullanılır. Ailede prostat kanseri öyküsü olanlar veya Afro-Amerikan erkekler gibi yüksek risk grubunda olanlarda tarama 45 yaşından itibaren başlayabilir.
• Prostat Kanseri Tanısı: Yüksek PSA seviyesi, prostat kanseri şüphesini doğurur. Diğer tanı yöntemleriyle (dijital rektal muayene, biyopsi vb.) birlikte kullanılarak prostat kanseri tanısı konulur.
• Prostat Kanseri Takibi: Prostat kanseri tedavisi gören hastalarda, tedavinin etkinliğini izlemek ve hastalığın nüks edip etmediğini kontrol etmek için kullanılır.  PSA seviyesindeki değişiklikler, tedaviye yanıt veya hastalığın ilerlemesi hakkında bilgi verir.
• İyi Huylu Prostat Büyümesi (BPH) Takibi: BPH, prostat bezinin iyi huylu büyümesidir ve PSA seviyesini yükseltebilir. PSA testi, BPH’nin takibinde ve tedaviye yanıtın değerlendirilmesinde kullanılır.
• Prostat İltihabı (Prostatit) Takibi: Prostat iltihabı da PSA seviyesini yükseltebilir. PSA testi, prostatit tedavisinin etkinliğini izlemek için kullanılabilir.

PSA testi prostat sağlığının değerlendirilmesinde önemli bir rol oynar.  Ancak PSA testi tek başına kesin tanı koymak için yeterli değildir.

PSA Testi Nasıl Yapılır?

PSA testi oldukça hızlı bir işlemdir. Temel olarak koldan kan alınarak gerçekleştirilir. İşte PSA testinin aşamaları:

• Randevu ve Hazırlık: PSA testi için özel bir hazırlık gerekmez. Aç veya tok karnına yapılabilir. Ancak bazı durumlarda doktorunuz, testten önce belirli bir süre cinsel ilişkiden kaçınmanızı veya bisiklet sürme gibi prostatı tahriş edebilecek aktivitelerden uzak durmanızı isteyebilir. Randevu alarak sağlık kuruluşuna başvurmanız yeterlidir.
• Kan Alma: Bir sağlık uzmanı (hemşire veya laborant) kolunuzdaki bir damardan kan örneği alacaktır. Bu işlem birkaç dakika sürer ve hafif bir rahatsızlık hissedebilirsiniz.
• Laboratuvar Analizi: Alınan kan örneği, PSA seviyesinin ölçülmesi için laboratuvara gönderilir. Laboratuvarda özel cihazlar kullanılarak kandaki PSA miktarı tespit edilir.
• Sonuçların Değerlendirilmesi: Laboratuvar sonuçları birkaç gün içinde çıkar. Sonuçları doktorunuzla görüşebilirsiniz. Doktorunuz, PSA seviyenizi yaşınız, ırkınız, aile öykünüz ve diğer faktörler ışığında değerlendirecektir.

Bazı ilaçlar PSA seviyesini etkileyebileceğinden testten önce doktorunuza kullandığınız ilaçları bildirmeniz gerekir. Enfeksiyon veya prostat iltihabı gibi durumlar PSA seviyesini geçici olarak yükseltebilir. Bu nedenle, test öncesinde bu tür durumların olup olmadığını da doktorunuzla paylaşmalısınız

PSA Taraması Kaç Yaşında Yapılır?

PSA taramasına 50 yaşından itibaren başlanması önerilir. Ancak ailede prostat kanseri öyküsü olanlar veya yüksek risk grubunda bulunanlar için tarama yaşı 40-45 olarak değişebilir. Ayrıca obezite, sigara kullanımı gibi faktörler prostat kanseri riskini artırabilir. Bu nedenle doktorunuz, kişisel risk faktörlerinizi değerlendirerek sizin için en uygun tarama yaşını belirleyecektir.

PSA Testi Yüksek Çıkarsa Ne Olur?

PSA testinin yüksek çıkması her zaman prostat kanseri anlamına gelmez. İyi huylu prostat büyümesi, prostat iltihabı, idrar yolu enfeksiyonu gibi durumlar da PSA seviyesini yükseltebilir. Yüksek PSA sonucu durumunda doktorunuz, dijital rektal muayene, prostat biyopsisi, MR gibi ek tetkikler isteyebilir.

Özel Sağlık Sigortası PSA Testini Karşılar mı?

Özel sağlık sigortasının PSA testini karşılayıp karşılamadığı, sahip olduğunuz poliçenin özelliklerine ve sigorta şirketinin uygulamalarına bağlı olarak değişir. Genellikle karşılamayan durumlar şunlardır:

• Rutin tarama: Birçok özel sağlık sigortası, sadece tanı amaçlı yapılan testleri karşılar. Yani, herhangi bir şikâyetiniz olmadan, sadece tarama amacıyla yapılan PSA testini karşılamayabilirler.
• Yaş sınırı: Bazı poliçeler, belirli bir yaşın altındaki erkekler için PSA testini kapsam dışı bırakabilir.
• Bekleme süresi: Özel sağlık sigortalarında, poliçenin başlangıcından sonra belirli bir süre (genellikle 1 yıl) bazı test ve tedaviler için bekleme süresi olabilir. PSA testi de bu bekleme süresine tabi olabilir.

Özel sağlık sigorta poliçenizin kapsamını ve varsa özel şartlarını dikkatlice okuyarak detaylı bilgiye ulaşabilirsiniz.  Sigorta şirketinizin müşteri hizmetlerini arayarak veya web sitesini ziyaret ederek PSA testinin karşılanıp karşılanmadığını da öğrenebilirsiniz.