Zilyetlik Nedir? Zilyetlik Türleri Nelerdir?
Eşya hukukunda sıklıkla kullanılan bir kelime olan zilyetlik, çoğunlukla malik kavramı ile karıştırılmaktadır. Arapçadan dilimize geçmiş olan zilyetlik, malı “o anda “ elinde bulunduran anlamına gelmektedir. Yazımızda zilyetlik nedir, zilyetlik nasıl kazanılır ve zilyetlik türleri nelerdir sorularına cevap bulabilirsiniz.
Zilyetlik Nedir ve Nasıl Kazanılır?
Bir malı geçici bir süre ile elinde bulundurmak ya da kısmi haklardan faydalanarak söz konusu malı kullanmak anlamına gelen zilyetlik, fiili hakimiyeti elinde bulunduran kişi için kullanılmaktadır. Burada sıklıkla karıştırılan malik terimine değinecek olursak; malik malın gerçek sahibi anlamına gelirken, zilyet mal üzerinde kullanım hakkına sahip olan gerçek veya tüzel kişileri ifade eder.
Zilyetlik söz konusu olduğunda bir mal üzerindeki fiili hakimiyeti kazanmanın bazı yolları mevcuttur ve şu şekildedir:
Aslen Kazanım: Bir eşya ya da mal üzerinde başkasının rızası olmaksızın hakimiyet kurmak zilyetliğin aslen kazanılması anlamına gelir. Sahipsiz eşyalar ya da balık gibi yakalanan hayvanlar bu duruma örnek gösterilebilir.
Devren Kazanım: Bir kişinin eşya üzerindeki fiili hakimiyetini bilerek ve isteyerek başkasına devretmesi durumuna zilyetliğin devren kazanılması denir.
Miras Yoluyla Kazanım: Kişinin ölümü sebebiyle eşya üzerindeki zilyetliğin yasal mirasçı tarafından kazanılması anlamına gelir.
Zilyetlik Türleri Hakkında Detaylar
Zilyetliğin farklı çeşitleri vardır ve genel olarak aşağıdaki gibi sıralanır:
Asli Zilyetlik – Fer’i Zilyetlik: Asıl zilyet anlamına gelen asli zilyetlik, bir şeye malik sıfatı ile sahip olan kişileri temsil etmektedir. Fer’i zilyetlik ise asıl zilyet sayesinde zilyetlik sahibi olan kişidir. Yan zilyetlik olarak da bilinen fer’i zilyetlik için örnek vermek gerekirse; evini birine kiralayan kişi asli zilyet, evi kiralayarak kullanan kişi ise fer’i zilyettir.
Dolaylı Zilyet – Dolaysız Zilyet: Vasıtalı zilyet/vasıtasız zilyet olarak da kullanılan dolaylı zilyet/dolaysız zilyet terimleri söz konusu olduğunda, dolaysız zilyet fiili hakimiyeti eşya üzerinde doğrudan kullanan kişinin zilyetliği iken dolaylı zilyet eşya üzerindeki fiili hakimiyeti başkasının aracılığı ile kullanan kişinin zilyetliğidir.
Tek Başına Zilyetlik – Birlikte Zilyetlik: Bir eşya üzerinde yalnızca bir kişinin zilyet olması tek başına zilyetlik anlamına gelir. Birlikte zilyetlik ise bir eşya üzerinde birden fazla kişinin zilyet olmasıdır.
