Antibiyotik Nedir? Ne İşe Yarar?
Boğaz ağrısı ve kulak ağrısı gibi pek çok rahatsızlıkta genellikle ilk olarak akla antibiyotikler gelir. Peki antibiyotikler nedir ve ne işe yararlar, vücuda zararları var mıdır, yan etkileri nelerdir? Bu soruların ve daha fazlasının yanıtını yazımızda bulabileceksiniz.
Antibiyotik Nedir ve Ne İşe Yarar?
Antibiyotik kelimesi canlı karşıtı ya da yaşam karşıtı olarak dilimize çevrilebilir. Adından da anlaşıldığı gibi canlı hastalık etkenlerine karşı çalışırlar. Bu yüzden de antibiyotikler, canlı mikroorganizmalar olan bakterilerin yol açtığı enfeksiyonları tedavi etme amacıyla kullanılan bir ilaç grubudur. Yani soğuk algınlığı ya da grip gibi cansız virüslerin neden olduğu hastalıklarda antibiyotik tedavisi tercih edilmez.
Antibiyotik ilaçlar, sıklıkla tablet, kapsül ya da sıvı halde ağızdan alınarak kullanılır. Bakterilerin neden olduğu cilt enfeksiyonlarında da çeşitli antibiyotikli krem ya da merhemler tedavi amacıyla kullanılabilir. Ancak, cerrahi operasyon sonrası gibi riskli durumlarda ya da kana karışacak kadar ilerlemiş ağır enfeksiyonlarda enjeksiyonla uygulanması tercih edilir. Bu ilaçlar doğru kullanıldığında insan hayatını kurtaracak kadar güçlüdür. Fakat, antibiyotiklerin tedavilerde yanlış kullanımı hastalığın daha kötüleşmesine bile neden olabilir.
Antibiyotik Vücuda Nasıl Etki eder?
Vücudumuz bakterilerle karşılaştığında bağışıklık sistemimiz onları yok etmeye yönelik harekete geçer. Kimi zaman bakteriler hızla çoğalır ve bağışıklık sistemimiz zayıf kaldığında bakterileri yok etmede başarısız olabilir. Bu durumda antibiyotikler, enfeksiyonu yani bakterilerin hücreleri istila etmesini engellemek için kullanılır. Antibiyotik ilaçlar enfeksiyona iki şekilde engel olabilir:
- Hücre duvarına sahip mikroorganizmalar olan bakterilerin hücre duvarını hedef alıp parçalayarak.
- Bakterilerin çoğalmasını durdurarak.
Antibiyotikler her ne kadar vücudumuzun bakterilerle savaşında önemli silahlar olsa da yanlış kullanıldığında bakteri direnci denen duruma yol açabilir ve istenilenin aksi sonuçlar doğurabilir. Antibiyotik direnci, antibiyotik kullanıldığı sırada bakterilerin bir kısmı ölürken bir kısmının canlı kalıp antibiyotiğe karşı daha güçlenmesi ve çoğalmaya devam etmesi şeklinde açıklanabilir. Antibiyotiğe karşı direnç oluşturmuş bakteriler nedeniyle tedavi süreci çok uzayabilir ya da etkisini yitirebilir. Bu sorunu antibiyotik dozunu artırarak aşmak denenebilir. Ancak kimi zaman bu yol da yetersiz kalabilir.
Antibiyotik Kullanım Süresi Nasıl Olmalıdır?
Antibiyotikler yalnızca hekim önerisiyle, reçeteye uygun kullanılmalıdır. Hekimlerin her hastanın fiziksel şartlarına uygun olarak belirlediği doz ve kullanım süresi farklı olabilir. Örneğin, düşük dozda uzun süre kullanılması ya da yüksek dozda kısa süreli bir kullanım önerilebilir. Bu nedenle, antibiyotik kullanım süresi hakkında net bir şey söylemek pek de mümkün değildir.
Kullanım süresiyle ilgili en önemli husus belirlenen süreye sadık kalmaktır. Hekimin tavsiye ettiği süreden daha önce antibiyotik kullanımını sonlandırmak da sürekli ve uzun süre antibiyotik kullanmak da doğru değildir. Düzensiz antibiyotik kullanımı, bakterilerin antibiyotik direnci geliştirmesinin temel sebebidir.
Antibiyotik Kullanımının Yan Etkileri ve Zararları Nelerdir?
Antibiyotikler, hekimin önerdiği şekilde kullanılması gereken ilaçlardır. Düzensiz kullanılan, hekimin tavsiye ettiği sürede kullanılmayan antibiyotikler hastaya yarardan çok zarara neden olabilir. Çünkü kullanım süresi ve düzenine uygun hareket edilmediğinde antibiyotik direncine yol açacaktır.
Tüm ilaçlarda olduğu gibi antibiyotiklerin de olası yan etkileri vardır. Antibiyotik kullanımının sıklıkla neden olduğu yan etkiler listelenmiştir:
Mide bulantısı
- Kusma
- İshal
- Kabızlık
- İştah kaybı
Bazı hastalarda antibiyotikler, yan etkinin yanı sıra alerjiye de neden olabilir. Antibiyotik alerjisinin sonuçları ciddi olabileceğinden dikkat edilmesi gereken bir husustur.
Antibiyotik İlaçların Özel ve Tamamlayıcı Sigorta Kapsamı
Özel ve sağlık sigortaları SGK’lı olma şartı aranmaksızın herkesin faydalanabileceği bir sigorta türüdür. Özel sağlık sigortaları yatarak ve ayakta tedavi kapsamında pek çok ilacı karşıladığı gibi antibiyotik ilaçları da karşılamaktadır. Ancak poliçenin kapsamına göre kimi zaman bu durum farklılık gösterebilmektedir.
Tamamlayıcı sağlık sigortasından SGK’lı bireyler faydalanabilmektedir. Ayakta tedavide gereken bazı ilaçlar sigorta kapmasında olmasa bile SGK’nın karşıladığı bir ilaçsa hasta için sorun olmayacaktır. Ancak bazı ilaçlar SGK kapsamına da girmemektedir.
