Döviz Kredileri ve Dövize Endeksli Krediler Nelerdir?

Finansal piyasalarda, döviz kredileri ve dövize endeksli krediler, özellikle döviz kurundaki dalgalanmalardan etkilenen işletmeler ve bireyler için önemli finansman araçlarıdır. Bu tür krediler, borcun döviz cinsinden olması veya döviz kurundaki değişimlere bağlı olarak değeri değişen kredileri ifade eder. Döviz kredileri, genellikle dış ticaret yapan şirketler veya yurt dışında yatırım yapan işletmeler tarafından tercih edilirken, dövize endeksli krediler ise daha çok yerel piyasada faaliyet gösteren ancak döviz kurlarındaki değişimlerden doğrudan etkilenen bireyler veya işletmeler için uygun olabilir. Bu yazımızda, döviz kredileri ve dövize endeksli kredilerin ne olduğunu, nasıl çalıştığını, avantajlarını ve risklerini, ayrıca bu tür kredileri kullanırken dikkat edilmesi gereken temel noktaları detaylı bir şekilde ele alacağız.

Döviz Kredisi Nedir?

Döviz kredisi, özellikle ihracat faaliyetlerinde bulunan ya da ihracata denk gelen satış ve teslimat işlemleri yapan şirketlerin tercih ettiği bir kredi türüdür. Bu kredi türünün en önemli özelliği, kredi kullanımının ihracat taahhüdüne bağlı olmasıdır. Diğer bir deyişle, bir şirketin döviz kredisi kullanabilmesi için belirli bir ihracat miktarını ya da oranını gerçekleştirmesi şarttır. Bu şart, kredi miktarına göre farklılık gösterebilir.

Döviz kredilerinin temel avantajı, döviz cinsinden işlem yapan şirketlere nakit akışı ve finansman konularında önemli bir kolaylık sağlamasıdır. Bu krediler, firmaların döviz bazında finansal ihtiyaçlarını karşılamalarına yardımcı olur. Döviz kredileri, ihtiyaca göre spot veya rotatif kredi olarak kullanılabilir ve döviz ya da Türk Lirası cinsinden temin edilebilir. Bu krediler, ihracatçı firmalar için önemli bir finansman aracı olarak göze çarpar.

Döviz Kredisinin Koşulları Nelerdir?

Döviz kredilerinin temel amacı, özellikle ihracat faaliyetlerini finanse etmeye yardımcı olmak ve bu sayede ülkenin ihracat kapasitesini artırmaktır. Bu nedenle, döviz kredisi kullanmak isteyen şirketlerden, genellikle bir ihracat taahhüdü talep edilir. Bu taahhüdün yerine getirilmesi durumunda, kredi kullanıcılarına önemli bir vergisel avantaj sağlanır: KKDF (Kaynak Kullanımı Destekleme Fonu) ödemelerinden muafiyet. Ancak, eğer döviz kredisi kullanan firma ihracat taahhüdünü yerine getiremezse, KKDF’den muaf tutulma hakkını kaybeder ve bu fon için ödemesi gereken tutarı, gecikme faizi ile birlikte ödemek zorunda kalır.

Döviz kredilerinde, kullanıcılar ayrıca %15 oranında olan BSMV (Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi)’den de muaf tutulurlar, bu muafiyet de 7 Temmuz 2023 itibarıyla geçerlidir. Ancak bu durum da, ihracat taahhüdüne bağlıdır ve taahhüt yerine getirilmediği takdirde, BSMV’nin gecikme faiziyle birlikte ödenmesi gerekecektir.

Rotatif kredi türünde kullanılan döviz kredileri söz konusu olduğunda, ihracat taahhüdü kredi hesabının gördüğü en yüksek bakiye üzerinden hesaplanır. Bu, kredi kullanımının esnekliğini artırırken, aynı zamanda ihracat taahhüdünün miktarının belirlenmesinde önemli bir faktördür.

Dövize Endeksli Kredi Nedir?

Dövize endeksli kredi, döviz cinsinden finansman ihtiyacı olan ancak ihracat faaliyeti gerçekleştirmeyen şirket ve firmalar tarafından tercih edilen bir kredi türüdür. Bu kredi türünün en önemli özelliği, kredi kullanımı için ihracat yapma zorunluluğunun olmamasıdır. Ayrıca, ihracat faaliyetleri olan ancak belirli bir ihracat taahhüdü vermek istemeyen şirketler de, döviz kredisi yerine dövize endeksli krediyi tercih edebilirler. Dövize endeksli kredi, hem Türk Lirası cinsinden hem de döviz cinsinden kullanılabilir. Ancak, bu kredi türünün ödeme planları ve risk hesaplamaları döviz kuru üzerinden yapılmaktadır. Bu durum, kredi kullanıcıları için döviz kuru dalgalanmalarına karşı bir risk oluşturabilir. Kullanıcılar, kredi taksitlerini öderken döviz kurunun o anki değerine bağlı olarak ödemelerini yaparlar, bu da kredi maliyetinin değişken olabileceği anlamına gelir. Bu nedenle, dövize endeksli kredi kullanımında, döviz kurlarındaki dalgalanmaların ve potansiyel maliyetlerin dikkatli bir şekilde değerlendirilmesi gerekmektedir.

Dövize Endeksli Kredilerin Koşulları

Dövize endeksli kredi kullananlar, KKDF ve BSMV vergisi öder. Bununla birlikte kur farkı için de %15 (7 Temmuz 2023 itibarıyle) BSMV ödenmesi söz konusudur. Örneğin, doların 20 TL olduğu anda, 100.000 dolar dövize endeksli kredi kullanıldığını ve vade tarihinde doların 22 TL olduğunu varsayarsak, aradaki 2.000.000 TL farkın da %15’u olan 300.000 TL BSMV ödenecektir. Bu miktar anapara için geçerli olup, faiz için de aynı oranda ödeme yapılması gerekecektir.

Dövize endeksli kredi taksitleri, döviz riski ve kur farkı üzerinden hesaplanmaktadır. Dövize endeksli kredi, döviz cinsinden gelir elde eden firmalar için kur riskini ortadan kaldırır. Fakat TL ile gelir elde eden bir firma için kur riski barındırır. Kurun düşüşte olduğu dönemler için, dövize endeksli krediler avantajlıdır.

Döviz Kredisi ve Dövize Endeksli Kredi Arasındaki Farklar

• Döviz kredisi ve dövize endeksli kredi, finansal piyasalarda sıkça tercih edilen iki farklı kredi türüdür ve aralarında bazı önemli farklar bulunmaktadır. Döviz kredileri, ihracat yapma taahhüdü ile ilişkilidir; yani, bu tür kredi kullanmak isteyen firmaların ihracat yapmaları gerekmektedir. Buna karşılık, dövize endeksli kredilerde böyle bir ihracat taahhüdü şartı yoktur.
• Döviz kredilerinin bir diğer avantajı, KKDF (Kaynak Kullanımı Destekleme Fonu) ve BSMV (Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi) ödemelerinden muafiyettir. Bu muafiyet, ihracat taahhüdüne bağlı olarak verilir. Öte yandan, dövize endeksli kredilerde bu tür vergi muafiyetleri söz konusu değildir.
• Döviz kredisi genellikle döviz geliri elde eden ve ihracat yapan firmalara sunulur. Bu sayede, bu firmalar kur dalgalanmalarından etkilenmeden, daha stabil bir finansal planlama yapabilirler. Ancak, dövize endeksli kredi kullanan firmalar, eğer döviz bazlı gelirleri yoksa, döviz kurlarındaki değişikliklerden doğrudan etkilenebilirler. Kurun düşük olduğu dönemlerde bu krediler avantajlı olabilirken, kurun yükseldiği dönemlerde ise maliyetleri artabilir.