Ruhsat Gerektirmeyen Yapılar Nelerdir?

Yapı inşası düşünen herkesin aklında ilk soru “Ruhsat almak zorunlu mu?” olur. İmar mevzuatı, yapılaşmayı düzenlemek ve şehirlerin planlı bir şekilde büyümesini sağlamak amacıyla birçok kural içerir. Ancak tüm yapılar için ruhsat zorunluluğu bulunmaz. Bu yazımızda, ruhsat gerektirmeyen yapıların neler olduğunu, hangi durumlarda ruhsata ihtiyaç duyulduğunu ve kaçak yapı kavramını detaylı bir şekilde ele alacağız.

Ruhsatsız Yapı Nedir?

Ruhsatsız yapı, inşaatına yetkili mercilerden gerekli izin alınmadan başlanan veya inşaatı sırasında ruhsatta belirtilen projeye aykırı olarak devam edilen yapılardır. Ruhsatsız yapılar, imar planlarına ve yapı yönetmeliklerine aykırı olduğu için yasal sorumluluk doğurur.

Hangi Yapılara Ruhsat Gerekmez?

Her ne kadar ruhsat almak genel bir zorunluluk olsa da bazı istisnalar bulunmaktadır. Bu istisnalar, yapının büyüklüğü, kullanım amacı, bulunduğu yer ve imar planına göre değişiklik gösterir. Genel olarak ruhsat gerektirmeyen yapı türleri şunlardır:

• Küçük Çaplı Tadilatlar: Ana taşıyıcı sistemde değişiklik yapmayan, sadece iç dekorasyon veya dış cephe değişiklikleri gibi küçük çaplı tadilatlar genellikle ruhsat gerektirmez. Ancak belediyelerin kendi yönetmeliklerinde bu konuda farklılıklar olabileceği için önceden bilgi almak gerekebilir.
• Tarım Yapıları: Tarım arazilerinde kullanılan küçük ölçekli yapılar (ahır, kümes, depo vb.) ruhsat gerektirmez. Ancak bu yapıların imar planına uygun olması ve tarımsal amaçla kullanılması şartı aranır.
• Geçici Yapılar: Şantiye büroları, inşaat sırasında kullanılan geçici barakalar gibi yapılar, belirli bir süre için kullanılacakları takdirde ruhsat gerektirmeyebilir.
• Prefabrik Yapılar: Prefabrik evler gibi yapıların kurulumu için de bazı durumlarda ruhsat gerekmeyebilir. Ancak bu konuda da belediyelerin yönetmelikleri belirleyici olacaktır.

Yapılacak yapının komşuların haklarını ihlal etmemesi gerektiği unutulmamalı ve yapının çevreye zarar vermemesi için gerekli önlemler alınmalıdır.

Kaç Metrekareye Kadar Ruhsat Gerekmez?

Metrekareye göre net bir sınırlama bulunmaz. Ruhsat gerekip gerekmediği, yapının büyüklüğünden ziyade kullanım amacı, bulunduğu yer ve imar planına uygunluğuna göre belirlenir.

Hangi Yapılar Kaçak Sayılır?

Kaçak yapı, kısaca imar planlarına, yapı yönetmeliklerine ve ilgili mevzuata aykırı olarak inşa edilen veya ruhsata aykırı değişiklikler yapılan yapılardır. Yani, yetkili mercilerden gerekli izin alınmadan veya izinlere uygun hareket edilmeden yapılan her türlü yapı, kaçak yapı olarak kabul edilir.

Kaçak yapının genel özellikleri şunlardır:

• Ruhsat Yokluğu: En temel belirtisi, yapının inşasına başlamadan önce yapı ruhsatı alınmamış olmasıdır.
• Ruhsata Aykırılık: Ruhsat alındıysa bile ruhsatta belirtilen proje dışında eklemeler, değişiklikler yapılmışsa veya ruhsat şartlarına uyulmamışsa yapı kaçak sayılır.
• İmar Planına Aykırı Olma: Yapının yapıldığı alanın imar planına uygun olmaması, örneğin konut alanı olarak belirlenmiş bir yerde ticari bir yapı inşa edilmesi gibi durumlar kaçak yapı olarak sınıflandırılır.
• Yapı Yönetmeliğine Aykırı Olma: Yapının taşıyıcı sistemi, kullanılan malzemeler, yangın güvenliği gibi konularda yapı yönetmeliklerine uymaması da kaçak yapı nedenidir.

Kaçak Yapı Olma Nedenleri:

• Ruhsat Alma Sürecinin Uzun Olması: Ruhsat alma sürecinin uzun ve bürokratik olması, bazı kişileri ruhsat almadan inşa etmeye teşvik edebilir.
• Bilgisizlik: İmar mevzuatı karmaşık olduğu için bazı kişiler hangi yapıların ruhsata tabi olduğunu bilmeyebilir.
• Ekonomik Sebepler: Ruhsat alma sürecinde ortaya çıkan ek maliyetler, bazı kişileri ruhsatsız yapmaya yönlendirebilir.

Fakat bu durumda çeşitli yaptırımların olacağını hatırlatmakta fayda var.

Köylerde Ruhsata Tabi Olmayan Yapılar Nelerdir?

Köylerde yapılaşma, şehir merkezlerine göre daha esnek bir yapıya sahip olsa da yine de bazı kurallara tabidir. Özellikle imar planı bulunmayan köylerde, yapılaşma konusunda bazı kolaylıklar sağlanırken ruhsat gerektirmeyen yapı türleri de belirlenmiştir.

• Konut ve Eklentileri: Köy nüfusuna kayıtlı ve köyde sürekli oturan kişilerin yaptıracağı konutlar ve bu konutlara ait eklentiler (garaj, ahır, kümes vb.) genellikle ruhsata tabi değildir.
• Tarım ve Hayvancılık Yapıları: Köylerde tarım ve hayvancılık faaliyetleri için kullanılan yapılar (ahır, ağıl, sera vb.) de ruhsat gerektirmeyen yapılar arasındadır.
• Köyün Ortak Kullanımına Ait Yapılar: Köy odası, köy camii, köy kahvesi gibi köy halkının ortak kullanımına sunulan yapılar için de genellikle ruhsat aranmaz.
• Küçük Ölçekli Ticari Yapılar: Köyde yaşayanların ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla yapılan küçük ölçekli ticari yapılar (bakkal, manav, berber vb.) de ruhsat istisnasından yararlanabilir.

İmar planı bulunan köylerde veya köyün imar planına dahil olan alanlarda, bu genel kuralın dışında durumlar olabilir. Bu nedenle yapı yapmadan önce mutlaka ilgili belediyeye başvurmanız önerilir.

Çatı Yapmak için Ruhsat Gerekir mi?

Çatı yapımı, bir yapının ana taşıyıcı sistemini etkilediği için genellikle ruhsat gerektirir. Ancak mevcut bir çatıdaki küçük onarımlar veya kaplama değişiklikleri gibi durumlar için ruhsat gerekmeyebilir. Bu konuda da belediyenin ilgili birimine başvurmak en doğru olacaktır.