Ekonomik Büyüme Nedir ve Nasıl Hesaplanır?

Ekonomik büyüme, ekonomik mal ve hizmet üretiminin bir dönemde, bir önceki döneme göre artmasıdır. Nominal veya gerçek (enflasyonu gidermek için ayarlanmış) olarak ölçülebilir. Geleneksel olarak, toplam ekonomik büyüme gayri safi milli hasıla (GSMH) veya gayri safi yurt içi hasıla (GSYİH) cinsinden ölçülse de, bazen alternatif ölçütler de kullanılabilir. 

Ekonomik Büyüme Nedir? Neden Önemlidir?

Ekonomik büyüme, bir ekonominin ve genel olarak bir ulusun, uzun bir süre boyunca ürettiği mal ve hizmetlerdeki artıştır. Ekonomik büyümeyi ifade etmek için kullanılan kavramlardan gayri safi milli hasıla (GSYM), belli bir dönemde o ülkenin vatandaşları tarafından üretilen mal ve hizmetlerin toplamının parasal karşılığıdır. Gayri safi yurtiçi hasıla (GSYİH) ise, bir ülke veya ekonomide üretilen tüm mal ve hizmetlerin piyasa değeri olarak adlandırılır. GSYİH, bir ülkenin refah düzeyinin ölçümü için kullanılır. GSYM ve GSYİH ölçümü için kabaca aşağıdaki formülleri kullanılır:

GSYİH = tüketim + yatırım + devlet harcamaları + (ihracat – ithalat)

GSMH = GSYİH + Yurt dışında bulunan vatandaşların gelirleri – Yurt içindeki yabancıların gelirleri

Ekonomi tarihçileri, her ekonominin gelişirken geçmesi gereken aşamaları açıklamak için teoriler geliştirdiler. Bu teorilerde en sık bahsedilen iki faktör, girişimcilik ve yatırımdır. Ekonomik büyümenin tanımı basit olsa da, ölçülmesi son derece zordur. Gelir ölçümleri, ülke ekonomilerinin nasıl farklılaştığına ve refahlarının zaman içinde nasıl değiştiğine bakmanın bir yoludur. Ekonomik refah ve uzun vadeli ekonomik büyüme, insanlık için tarihsel olarak nispeten yeni başarılardır. 

Ekonomik Büyüme Nasıl Hesaplanır?

Ekonomistler, ekonominin ne kadar hızlı büyüdüğünü belirlemek için çeşitli yöntemler kullanırlar. Reel gayri safi yurt içi hasıla (GSYİH) ekonomiyi ölçmenin en yaygın yoludur. GSYİH, mal ve hizmetler de dahil olmak üzere ekonomimizde üretilen her şeyin toplam değeridir. “Reel” terimi, toplamın enflasyonist etkileri hesaba katacak şekilde ayarlanmaktadır.

Reel GSYİH, sadece piyasada gerçekleşen iktisadi alışverişleri ölçer. Kayıt dışı, kanun dışı veya piyasa dışı iktisadi aktiviteler, çevreye verilen zarar ve mal-hizmetlerin kalitelerinde ortaya çıkan farklılıklar bu hesaba dahil edilmez. 

Reel GSYİH büyümesi en az üç farklı şekilde ölçülebilir. Her üç yöntemle de aynı sonucun ortaya çıkması beklenir: Reel GSYİH’yı hesaplamak için en yaygın yöntemler şunlardır:

• Harcama Yöntimiyle GSYİH Hesaplama: Harcama yönetimiyle GSYİH hesaplanırken ilgili dönem içinde yapılan tüm harcamalar toplanarak GSYİH verisine ulaşılır.
• Gelir Yöntemiyle GSYİH Hesaplama: Bu yöntemde bir ekonomide belirli bir dönem içinde elde edlien tüm gelirler toplanarak GSYİH hesaplanır.
• Üretim Yöntemiyle GSYİH Hesaplama: Bu yöntemde ise, bir ekonomide belirli bir dönem içinde üretilen tüm nihai mal ve hizmetler piyasa fiyatıyla çarpılır ve bunların toplamı alnır.

Yıllık Ortalama Büyüme Oranı Nedir?

Yıllık ortalama büyüme oranı birkaç farklı yöntemle ölçülebilir.

Yıllık oranda üç aylık büyüme; reel GSYİH’nın bir çeyrekten diğerine değişimini gösterir. Örneğin, yılın ikinci çeyreğinde ekonomi ilk çeyreğe göre yüzde 0,1 büyümüş olsun. Ekonomi bir yıl boyunca bu hızda büyüseydi, yıllık büyüme yüzde 0,4 olurdu ve böylece yıllık bazda üç aylık büyüme yüzde 0,4 olarak açıklanırdı.

Dört çeyrek veya “yıldan yıla” büyüme oranı, bir çeyrekteki GSYİH seviyesini bir önceki yılın aynı çeyreğindeki GSYİH düzeyiyle karşılaştırır. Bu önlem, mevsimsel değişimlerden kaçınmak için genellikle kendi üç aylık kazanç sonuçlarını bu temelde sunan işletmeler arasında popülerdir. Yıldan yıla büyüme oranı, yıllık oranda üç aylık büyümeden biraz daha az değişken olma eğilimindedir. Bunun nedeni, herhangi bir özel faktörün etkisinin birleşmemesidir. Ancak, sadece son üç ayda değil, önceki yılın tamamında ekonomiye ne olduğuna baktığı için daha az günceldir.

Ekonomik Büyümeyi Etkileyen Faktörler

Ekonomi ancak toprak, emek, sermaye ve girişimcilik olmak üzere dört kategoriye ayrılan üretim faktörlerinin nitelik ve niceliklerinin artırılmasıyla büyüyebilir. Ancak ekonomik büyümeyi etkileyen teknoloji gibi başka faktörler de vardır. Üretim faktörleri, bir ekonomide bir mal veya hizmet yaratmak veya üretmek için kullanılan kaynaklardır. Üretim faktörleri ekonominin temelleridir.

Doğal kaynaklar, iş gücü, sermaye, girişimcilik ve teknoloji, ekonomik büyüme yaratmak için kusursuzca iç içe geçmiş üretim faktörleridir. İyileştirilmiş ekonomik büyüme, üretim maliyetlerini düşürerek ve ücretleri yükselterek toplumun yaşam standardını yükseltir.